Binlerce yıl öncesine uzanan mistik bir öykü, Türk mutfağının gözde lezzetlerinden biri olan çiğ köftenin kökenini oluşturur. Bu efsanevi hikâye, Hz. İbrahim’in zamanına kadar uzanır ve tarih boyunca kuşaktan kuşağa aktarılır. Bu lezzetli yiyecek, Türk kültürünün önemli bir parçası olarak kabul edilir.
Çiğ köftenin kökenine dair kesin bilgiler olmamasına rağmen, tarihi kaynaklarda ateşin kullanılamadığı bir dönemde et ve bulgurun yoğrularak hazırlandığına dair işaretler bulunmaktadır. Bu yiyeceğin nasıl keşfedildiği konusunda çeşitli spekülasyonlar olsa da, çiğ köftenin bulgur ve etin yoğrulmasıyla ortaya çıktığına dair genel bir kabul vardır.
Çiğ Köftenin Ortaya Çıkış Hikâyesi
Çiğ köftenin tarihçesi, MÖ 2 bin yıla kadar uzanır ve Şanlıurfa ile Adıyaman halkı arasında dilden dile dolaşan bir efsaneye dayanır. Rivayete göre, Nemrut Kralı’nın hüküm sürdüğü dönemlerde, Hz. İbrahim, halkın putlara tapmasına karşı çıkarak onları tek tanrı inancıyla aydınlatmaya çalışır. Bunun üzerine Nemrut Kralı, Hz. İbrahim’i cezalandırmak için yakma emri verir ve halktan odun toplamasını ister. Ancak halkın evlerindeki odunlar Şanlıurfa Kalesi’nin eteklerine getirilir.
Bir avcı, ateş yasağından habersiz olarak avlanır ve eve döndüğünde eşi, Nemrut Kralı’nın emrini aktarır. Çaresiz kalan avcının eşi, avladığı geyiğin etini döverek kıyma haline getirir ve bulgur, biber, tuz ile yoğurarak çiğ köfteyi hazırlar. Nemrut Kralı’nın Hz. İbrahim’i yakma emri verdiği sırada ise ateş suya, odunlar balığa dönüşür ve Şanlıurfa’daki Balıklıgöl efsanesi başlar.
Çiğ köftenin günümüzde bilinen versiyonu ise Adıyaman’ın Kâhta ilçesinde ortaya çıkar. Nemrut Kralı’nın ateş yasağının ardından bir avcı eşi, dövülmüş çiğ et, salça ve bulguru harmanlayarak çiğ köfteyi ilk kez hazırlar. O günden bu yana çiğ köfte, Türk mutfağının önemli bir parçası haline gelir.
Tescilli Lezzet Çiğköfte Nedir?
Çiğ köfte; bulgur, isot, kıyılmış et, salça, soğan, maydanoz ve çeşitli baharatların özenle yoğrularak karıştırılmasıyla hazırlanan, ısıl işlem görmeden (pişirilmeden) tüketilen, Güneydoğu mutfağının enfes bir lezzetidir. 2008’de Şanlıurfa, 2018’de ise et kullanılmadan hazırlanan versiyonuyla Adıyaman tarafından resmi olarak tescillenmiştir.
Bugün, özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde sevilen bir yöresel lezzet olan çiğ köfte, yağsız sığır eti, sarımsak, ince bulgur, isot, domates, soğan ve Türk baharatları ile hazırlanır. Çiğ köftenin lezzeti, özenle yoğrulmasında saklıdır ve ne kadar iyi yoğrulursa, o kadar yoğun ve unutulmaz bir tat bırakır. Etli çiğ köfte ise daha zahmetli bir hazırlık süreci gerektirir; uzun saatler boyunca yoğrulur ve içerisine harmanlanan baharatlarla pişirilmeden servis edilir.
Çiğ köftenin kökleri Şanlıurfa’ya dayansa da, Adana, Adıyaman, Gaziantep, Diyarbakır, Mardin, Elazığ ve Malatya gibi çeşitli yörelerin lezzetleri de bu geleneksel lezzete kendi dokunuşlarını eklemiştir. Şanlıurfa’ya gelen herkes, bu topraklarda en nefis çiğ köfteyi tadabilirler.
Çiğ köfte, yöresel farklılıklara göre çeşitli şekillerde sunulur. Şanlıurfa’da genellikle açık ekmekle servis edilirken, diğer Güneydoğu illerinde ise lavaş tercih edilir. Genellikle marul, limon ve nar ekşisi ile birlikte sunulur. Yanında ise ayran veya şalgam suyu gibi içecekler tercih edilir.
Türk sofralarında sıkça meze olarak da yer alan çiğ köfte, geçmişten günümüze damakları şenlendirir. Sağlık Bakanlığı’nın etli çiğ köfte satışını yasaklaması, çabuk bozulması ve taze tüketilmesi gerektiği gerçeğinden kaynaklanır. Geleneksel etli çiğ köfte artık ev toplantılarında hazırlanır ve keyifle yenir. Etsiz çiğ köfte ise Türk halkının ilgisini çekmiş ve hemen her yerde bulunmaya başlamıştır. Artık çeşitli soslarla sunulan çiğ köfte çeşitleri, farklı damak zevklerine hitap etmektedir.
Etsiz Çiğ Köfte İçin Gereken Malzemeler ve Tarif
Malzemeler:
500 gram ince bulgur
2 adet kuru soğan
2 diş sarımsak
3 yemek kaşığı domates salçası
4 yemek kaşığı biber salçası
3 yemek kaşığı sıvı yağ
3 tatlı kaşığı tuz
2 tatlı kaşığı pul biber
2 tatlı kaşığı toz biber
Yarım yemek kaşığı acı isot
1 demet maydanoz
Tarif:
Bulgur ve domates salçasını bir tepsiye alın ve iyice yoğurun. Yumuşaması için azar azar su ekleyerek yoğurmaya devam edin.
Bulgurların rengi salça gibi kırmızıya döndüğünde, karışıma tuz, pul biber, sıvı yağ, isot ve biber salçasını ekleyip tekrar yoğurmaya başlayın. İhtiyaç halinde biraz daha su ekleyebilirsiniz.
Bulgur iyice yumuşadığında içine doğranmış soğan ve maydanozları ekleyin. Soğanlar bulgurun içinde kaybolana kadar yoğurmaya devam edin.
Küçük parçalar koparıp elinizle sıkarak köfte şekli verin. Etsiz çiğ köfteniz hazır.
Çiğ köfteyi servis etmek için marul içine yerleştirin, üzerine taze nane serpin ve limon suyu sıkarak tüketin. Turp da yanında sunulmalıdır. İçecek olarak ise ayran tercih edebilirsiniz.
Ek not: Etli çiğ köfte yapmak isterseniz, eti tahta tokmaklar veya taşlar yardımıyla saatlerce tuzla ovarak hazırlayabilirsiniz. Etli veya etsiz çiğ köfte yaparken, isotun önemi unutulmamalıdır, çünkü çiğ köftenin vazgeçilmez bir bileşenidir.
WhatsApp grubumuza katılmak için TIKLAYINIZ!
