Masonluk; birçok ülkede varlık gösteren dışa kapalı bir örgüt olarak bilinmektedir. Masonluk hakkında pek çok şey bilinmesine rağmen, gizemleri tam olarak çözülememiştir. Fransızca bir kelime olan ‘’mason’’, ‘’duvarcı’’ demektir. Masonluğun tam olarak ne zaman ortaya çıktığı bilinmese de Hiram Usta adında birinin ilk mason kurucu olduğu kabul edilmektedir. Dul bir kadının oğlu olan Hiram Usta, Hz. Süleyman Peygamber tarafından yaptırılan Süleyman Mabedini inşa eden ustadır.
Masonluk özgürlük, eşitlik, kardeşlik ve dayanışma temeline dayalıdır. İlkeleri ve kuralları ancak kendi üyeleri tarafından bilinmekte ve üyeler birbirlerini masonluğa özgü sembollerle tanımaktadır. İlk mason yapılanması, 13. yüzyıldan sonra orta çağ Avrupası’na dayanmaktadır. Büyük kiliselerin inşaatlarını yapan ustalar, inşaat sırlarını saklamak, çıraklığa, kalfa ve ustalığa geçişi belirlemek için, mason localarını yani duvar işçileri meslek birliklerini kurmuşlardır. Avrupalı düşünce insanları zaman içerisinde mason localarına girmeye başlamıştır. Bu süreçle beraber 1717 tarihinde Londra Büyük Locası kurulmuş ve bugün geleneksel masonluk başlamıştır.
Bu süreçten sonra Amerika’nın kuruluşu da dâhil olmak üzere birçok konuda masonlar önemli rol oynamışlardır. Amerika’nın kuruluş belgesi sayılan bağımsızlık beyannamesini imzalayan 56 kişiden 15’i masondur. Önemli mason sembollerden olan tek gözün ya da pergel ve gönyenin ABD’deki birçok anıtta sıkça görülüyor olması bu isimlere bağlanmaktadır.
Masonluk ile ilgili olarak ileri sürülen fikirlerden biri, 19.yüzyılda kurulduğu ve dünya düzenini değiştirmek gibi politik amaçlar güden bir yapılanma olduğu yönündedir. Masonların kurulduktan bir süre sonra yok olduklarını söyleyenlerde vardır. Kimine göre ülkeleri yönlendiren dünyanın en güçlü gizli örgütü, kimine göre ise diğer derneklerden hiçbir farkı olmayan bir yapılanmadır.
Osmanlı Devletinde Masonluğun Gelişimi
Osmanlı Devleti’nde masonluğun gelişimi Londra’daki ilk büyük locanın kuruluşundan sonra, 1721 yılında Fransız masonlarının İstanbul’da bir loca kurmalarıyla başlamıştır. Osmanlı Padişahları arasında tek mason V.Murat’ tır. V.Murat, şehzadeliği döneminde 1872 yılında masonluğa giriş yapmıştır. V.Murat, padişah olduktan bir süre sonra akıl sağlığını kaybetmiş, bu sebeple tahttan indirilerek yerine kardeşi II. Abdülhamit geçmiştir. Masonluğa karşı tavır almayan II. Abdülhamit, İngiltere ve Fransa gibi ülkelerle iyi ilişkiler içinde olmuştur.
V.Murat’ın ölümünden sonra, Abdülhamit’in masonluğa karşı tutum ve davranışları değişmiştir. Bu sebeple birkaç yıl Osmanlı’da mason faaliyetler görülmemiş, fakat mason locaları açılmaya devam etmiştir. 1909 yılında ise ilk Türk Mason Locası kurulmuştur. Aynı dönemlerde kurulan Ziraat Bankası’nın Karaköy binasında, masonluğun kurucusu kabul edilen Hiram Usta’yı ve dul kadını temsil eden çeşitli heykeller yer almaktadır.
Kurucu kabul eden Hiram Usta’dan dolayı masonlar için ‘’dul kadının çocuğu’’ tanımı da kullanılmaktadır. Mason localarında zaman zaman dul kadın kesesi gezdirilir ve yardım toplanır. Toplanan yardımlardan ihtiyacı olan herkes istediği kadar alabilir. Bu yöntem gizlilik esasına dayalı olarak yapılmaktadır. Günümüz Türkiye’sinde 15 bin mason ve 260 tan fazla mason locası bulunduğu söylenmektedir.
Mason Olmanın Kuralları
Mason olmak isteyen kişinin tanrı inancına sahip olması gerekmektedir. Ateist olan bir kimse mason olamaz. Mason olmak için erkek olmak ve 21 yaşını doldurmak gerekmektedir. Kadınlar asla mason olamazlar. Mason olmak için sosyal çevrede takdir edilen, eğitimli ve örnek teşkil eden bireyler olmalıdır. Bireylerin mesleklerini icra etmelerine herhangi bir engel durumunun bulunmaması gerekir. Engelli bireyler mason olamamaktadır. Mason olmak için ekonomik bir şart gözetilmemekte fakat genellikle mason olan kişiler zengin kişilerden oluşmaktadır.
Mason olmak isteyen kişi kendisi aday olur ve bu kişi hakkında derin bir araştırma yapılır. Yapılan araştırmalar sonrasında kişi uygun ise onay alır ve masonluğa kabul töreni yapılır. Tören, genellikle locaların kimsenin giremediği bölümünde gerçekleştirilir. Her dinden insanların girebileceği masonlukta, tören esnasında Kur’an, İncil ve Tevrat mutlaka bulunmaktadır. Masonluğa giriş yapan kişi kendi dini üzerine yemin eder. Dünyanın her yerinde masonluk töreni bu şekilde yapılmaktadır. Her ülkedeki mason locaları birbirinden bağımsız hareket ederler. Sadece temel prensip ve gizlilik kuralları birbirine bağlıdır.
Masonlar birbirlerini kardeş kabul ederler ve birbirlerini zor zamanlarında yanlarında olacaklarına dair söz verirler. Masonluktaki sıralama önce kendini, sonra aileni, sonra vatanını, daha sonra da mason kardeşlerini seveceksin şeklindedir. Kendisini ve ailesini sevmeyenin vatan sevgisinden şüphe edilir. Mason localarında din ve siyaset tartışmak kesinlikle yasaktır. Masonluğun amacı iyi, ahlaklı ve erdemli insanlar arasında kardeşliğin kurulmasıdır. Masonluğun çırak, kalfa ve usta şeklinde 3 seviyesi bulunmaktadır. Her seviye atlamak ortalama 8 ay ile 1 yıl arasında değişmektedir. Her derece atlamada ayrı bir tören yapılmaktadır.
Mason Sembollerinin Anlamları
En ünlü mason sembolü; ortasında ‘’g’’ harfi olan pergel ve gönyedir. Pergel ve gönye hem matematik hem de inşa alanında kullanılan temel materyallerdir. Ancak içindeki ‘’g’’ harfinin anlamı tam olarak bilinmemektedir. Masonlukta sembollerle düşünme mantığı yer almaktadır. Semboller net anlamlara değil, kişisel ve kültürel olarak değişen anlamlara sahiptir.
Masonlukta yer alan tek göz sembolü, Tanrı’nın insanları sürekli izleyen gözü anlamına gelmektedir. Bazılarına göre de masonların gözü, masonların üzerindedir anlamına gelmektedir. Yine sembollerden biri olan tokmak ise Hiram Usta’nın tokmağı anlamına gelmektedir. Mason ritüellerinde önemli bir yer tutan sembollerden biri de güneş ve ay sembolüdür. Bu sembollerin masonluğa karşı olanları dağıtmak için kullanıldığı ve ayrıca disiplini sembolize ettiği bilinmektedir. Localarda güneş doğu tarafta, ay ise batı tarafta bulunur.
